فرعون مردم را تحقیر،ذلیل و به نداشتن بصیرت مذمت می کرد

حجت الاسلام والمسلمین استاد هادی سروش

طاغوتیانِ فرعون‌صفت از یک سوی خود را “حق” معرفی میکنند و ازسوی دیگر ؛ مردم را تحقیر میکنند و درصورت پذیرش این تحقیر توسط مردم؛ جامعه به فسق کشانده میشود! پس مردمِ تحقیرپذیر همیشه بی گناه نیستند. ازاینجاست که دستور دین به جرأت داشتن در برابر ظالم ؛ احترام به مردم است.

ریشه تحقیر مردم و اینکه چه کسی آغازگر است در قرآن به آن تصریح شده است و آن فرعون است؛ فرعون قومش را ذلیل و زبون داشت و تحقیرشان نمود و درنتیجه همه مطیع فرمان وی شدند که آنها مردمی فاسق و نابکار بودند. جالب است که فرعون با فخرفروشی در داشتن اختیارات، مردم را توبیخ میکند و آنان را به نداشتن بصیرت مذمت میکند!

فرعون تحقیر و زبونی را در یک فرآیند به جامعه ترزیق نمود و آن این بود که با صدای بلند در سطح وسیع جامعه میگفت : ” وَنَادَىٰ فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ قَالَ يَا قَوْمِ أَلَيْسَ لِي مُلْكُ مِصْرَ وَهَٰذِهِ الْأَنْهَارُ تَجْرِي مِنْ تَحْتِي ۖ أَفَلَا تُبْصِرُونَ” (زخرف ۵۱)‌ خروجی آیه این است؛ اولا امکانات و اختیارات در دست من است ، پس قدرت از آنِ من است! و ثانیا؛ شما مردم! تا کی میخواهید بصیرت نداشته باشید!

نمونه ای از روش مستبدانه برای تحقیر مردم ، وصيت منصور دوانيقي به فرزندش است که مینویسد ؛ “من مردم را به طُرُقِ مختلف، رام و مطيع ساخته‌ام. اکنون مردم سه دسته‌اند: گروهي فقير و بيچاره‌اند و هميشه دست نياز به سوي تو دراز خواهند کرد! گروه ديگر؛ متواري هستند و مهاجرت میکنند و هميشه بر جان خود مي‌ترسند! و گروه سوم و در گوشه‌ي زندان‌ها به سر مي‌برند و آزادي خود را فقط از رهگذر عفو و بخشش تو آرزو مي‌کنند. وقتي که به حکومت رسيدي، خيلي به مردم، در طلب رفاه و آسايش، ميدان نده.

زنی در حضور معاویه، از عملکردش انتقاد کرد. معاویه گفت: “علي بن ابي طالب، جرأتِ سخن گفتن در برابر سلطان را به شما چشانده است. چقدر طول خواهد کشید تا طعم آن را از زبان شما بازگیرند”! “هيهات لمظکم علي بن ابي طالب الجرأة علی السلطان فبطیء ما تفطمون”.